Next: Hoe Freud te werk
Up: Onderzoek, hoe gaat dat
Previous: Systematisering van het voorafgaande
Men zegt wel eens: "Een theorie is juist.", of "De prediktie klopt."
Wat betekent dat: het is juist, het klopt, iets is waar?
U moet niet te diepzinnig over het begrip "waar" nadenken. Waar,
dat zeg je in de eerste plaats van een uitspraak, de woordjes
waar en niet waar, dat zijn woordjes die betrekking hebben
op een uitspraak, een uitspraak over de
werkelijkheid. Als U iets zegt over de werkelijkheid, bv. Toon
Hermans zit in de kamer hiernaast of morgen gaat de zon op,
dan is zo'n uitspraak niet normatief. U kunt bv. ook zeggen: statistiek is
niet nodig voor de psychologie. Dat is ook een uitspraak. Daar
kun je over diskussieren, maar het is geen uitspraak over de
werkelijkheid. Het is een normatieve of evaluatieve uitspraak. Er wordt
gezegd dat iets hoort of niet hoort. Dat soort uitspraken bedoel ik
niet; maar bv. wel: op Mars is leven. Wanneer is een dergelijke
uitspraak waar? Wanneer bij controle in de werkelijkheid blijkt, dat,
datgene wat gezegd wordt, het geval is.
Voorlopig kunt U gewoon zeggen: als hij het over waar heeft bedoelt hij:
bij controle blijkt het in de werkelijkheid te kloppen. Als datgene
wat gezegd wordt
klopt is de uitspraak waar; als het niet klopt, niet. Eigenlijk op
dezelfde manier als bij een getuigenverslag voor de rechtbank. De
getuige verklaart dat hij niets anders dan de waarheid zal
zeggen. Maar "De Waarheid" als zodanig zegt hij niet; wat hij bedoelt
is dat hij uitspraken zal genereren die bij eventuele controle ook
inderdaad het geval zijn, dat hij geen uitspraken zal voortbrengen die niet
het geval zijn. Vandaar dat, een rechter
aan een getuige niet vraagt om een oordeel uit te spreken. Het zal U
opgevallen zijn dat de getuige nooit zal zeggen: "Ja, ik vond het
slecht." of "Ik vond het goed." Dus geen evaluatie, hij moet gewoon
zeggen wat hij gezien heeft, of gevoeld, of gehoord, kortom datgene
wat hij heeft waargenomen. Het wetenschappelijk bedrijf is
een soort rechtszaak, waarin je probeert iets aan te tonen. Een
wetenschapsman zit a.h.w. in de positie van een officier van
juistitie. Die moet op een gegeven moment zeggen: "Nou, ik heb
dit gezien, ik denk dat het zo is, ik heb die en die prediktie
gemaakt." Hij draagt materiaal aan voor zijn standpunt en soms
neemt hij de rol van de advokaat in, dan probeert hij te ontzenuwen
wat een ander zegt. Dat is in de wetenschap ook nodig: kritiek.
Dus als op een gegeven moment iemand een opmerking maakt, dan hoor
ik daar naar te luisteren. De ander moet kontinu de kans krijgen
om te proberen wat je beweert te ontzenuwen.
Next: Hoe Freud te werk
Up: Onderzoek, hoe gaat dat
Previous: Systematisering van het voorafgaande
Ven
2003-10-29